این نوشته قسمت دوم از مقاله ای جذاب و کاربردی درباره روش ها و تجهیزاتی است که به ما کمک میکند برای خرید قطعات الکترونیک بدانیم چگونه قطعات الکترونیکی تقلبی را از قطعات الکترونیکی اورجینال تشخیص بدهیم .
در مقاله اول با نام "12 روش تشخیص قطعات الکترونیک تقلبی از قطعات الکترونیک اورجینال – قسمت اول مقاله " به بررسی تفضیلی روش بازرسی ظاهری قطعات الکترونیک و آی سی ها بعد از خرید قطعات الکترونیک پرداختیم و در این قسمت به بررسی کامل 5 روش دیگر با عنوان های بررسی با بزرگنمایی بالاتر، بررسی علامت گذاری دائمی، اتصالات و پایه های قطعات، ابعاد فیزیکی قطعات، تست ویفر قطعات blacktopping در ادامه می پردازیم.
2.بررسی قطعات الکترونیک با بزرگنمایی بالا
بازرسی با بزرگنمایی بالا اساسا همان بازرسی ظاهری اولیه (بازرسی بصری) می باشد و توصیه می شود با ابزاری که قادر به بزرگنمایی حداقل 50 برابر نمای عادی باشد صورت پذیرد ( توصیه می شود از لنزهایی استفاده کنید که قابلیت بزرگنمایی 200x را دارد) در این صورت همه موارد قابل مشاهده،مشخص و واضح هستند و هرگونه مغایرت به راحتی قابل تشخیص می باشد از این روش مخصوصا زمانی که باید مشاهدات در قالب تصویر مستند شوند استفاده می شوند اکنون چند نمونه از مشاهدات انجام شده در سطوح مختلف بزرگنمایی، نورهای مختلف و سایر شرایط خاص که بسته به نوع تجهیزاتی که برای بازرسی استفاده می شود را بررسی می کنیم.
یکی از اولین مواردی که با بزرگنمایی بالا مشاهده می شود بافت سطح قطعات است به طور معمول با یک PEM بافتی پر و یکدست در کل قطعه خواهیم داشت
توضیح PEM (ریزمدارهای محصور شده پلاستیکی، به زبان ساده میکروالکترونیک هایی هستند که با بسته بندی پلاستیکی محصور شده اند. این فرآیند ساده برای گرفتن یک مدار مجتمع سیلیکونی شکننده، احاطه کردن آن با پلاستیک و محکم ساختن آن به اندازه کافی برای لحیم کاری روی یک برد مدار، به اختصار PEM گفته می شود). (شکل 1)
داشتن بافت ناهموار و صاف را به صورت همزمان نشان می دهد که طبیعی نیست همچنین در علامت گذاری قطعه، سوختگی لیزر را می توانید مشاهده نمایید. (شکل 2)
نمونه های دیگری از بافت سطح می بینید که قابل قبول نیستند و به عنوان قطعه اصلاح شده در نظر گرفته می شوند. (شکل 3 و شکل 4)
و در (شکل شماره 5) قطعه تایید شده (نمونه طلایی) و قطعه ای که مشکوک به تقلبی بودن است را مقایسه کردیم همانطور که ممکن است متوجه شوید، زمانی که یک ناسازگاری و تناقص در قطعه ای وجود داشته باشد تناقص های دیگری را نیز می توان در آن قطعه یافت که مشخص می کند آن قطعات الکترونیک تقلبی هستند.
-
همچنین علامت گذاری قالب را هم در نظر می گیریم، به طور معمول علائم چاپ شده روی قالب باید صاف و صیقلی باشند. (شکل شماره 6)
Mold mark is smoth
اگر دانه دار و غیر صیقلی به نظر برسند نشان آن است که نوشته های روی قالب و حتی قالب روی قطعه ممکن است جعل شده باشد. (شکل شماره 7 و 8)
Mold mark is barely visible and textured Mold mark is grainy
-
مورد دیگر مقایسه سطح بالایی قطعات الکتروینک با سطح پایینی آن قطعات است.
همه قطعات علامت گذاری قالب (چاپ نوشته روی قطعه) ندارند و حتی در صورت وجود، این سوال مطرح است که داری بافت هستند یا خیر که این امر از سازنده ای به سازنده دیگر و شماره قطعه ای به شماره قطعه دیگر متفاوت است. در قطعاتی که با استفاده از مواد آلی قالب گیری یا پوشش داده شده اند بافت سطح بالا و پایین یکسان یا مشابه خواهد بود بنابراین در قطعاتی که بافت دو سطح متفاوت است نشان این است که یکی از سطوح که معمولاً سطح بالایی می باشد جعل شده است. (شکل 9)
Top Surface Bottom Susface
خروجی قطعه نشانه ای از این است که قطعه جعل یا به گونه ای نادرست مورد استفاده قرار گرفته بدین معنی که اگر عملکرد آن دقیقا مطابق با دیتا شیت باشد قطعه اصلی و در غیر این صورت تقلبی است .
3.علامت گذاری قطعات الکترونیک
یکی دیگر از مواردی که هنگام خرید قطعات الکترونیک در تشخیص قطعات الکترونیک تقلبی از قطعات الکترونیک اورجینال کمک می کند علامت گذاری قطعه است وقتی قطعه ای مجددا علامت گذاری می گردد قطعا نمی تواند کیفیت علامت گذاری اولیه که توسط تولید کننده انجام شده است را داشته باشد. این مورد در مورد چاپ لوگو روی قطعات هم صادق است همان طور که قبلا در شکل 4 مشاهده نمودید و اکنون در (شکل 10) می توانید ببیند لوگوها مطابق با استاندارد نیستند.
The TI logo is of poor quality
در قطعاتی که مجددا علامت گذاری می شوند می توان سوختگی لیزررا در جای علامت ها یافت سوختگی را می توان درجاهایی که لیزر شروع به چاپ نوشته روی قطعه کرده، متوقف شده یا تغییر جهت داده را مشاهده نمود مانند پایان یا شروع یک عدد یا حرف، استاندارد گوشه ها و لبه ها (شکل 11).
گاهی اوقات یک حرف یا عدد در علامت گذاری تکرار می شود که با مقایسه آنها می توان به وجود هر گونه مغایرت پی برد همچنین باید به هم ترازی حروف و اعداد نیز دقت نمود (شکل 12) در این شکل دو "C" متفاوت هستند. همچنین توجه داشته باشید که "3" در خط پایین کوچکتر است و کمی پایین تر از سایر حروف درخط قراردارد.
روش دیگر برای تشخیص تقلبی بودن کالا این است که نمونه هایی را که سال ساخت ، لات نامبر و پارت نامبر یکسان دارند را مقایسه کنید همانطور که در (شکل 13) نشان داده شده است، می توانید مشاهده کنید که جهت میله ها، لگو و حتی جهت گیری خود علامت گذاری قطعات متفاوت است.
4.پایه های قطعات الکترونیک یا پکیج قطعات الکترونیک (اتصالات قطعات)
وضعیت اتصال های روی یک قطعه نشان می دهد این قطعه قبلا استفاده شده یا به گونه ای نادرست مورد استفاده قرار گرفته است. قطعاتی که داری پایه (لید) می باشند باید مستقیم و بدون خمیدگی باشند و PITCH ها (فاصله بین پایه ها) باید برابر باشد. دردیتاشیت معمولا اندازه های دقیق آمده است که امکان مقایسه را فراهم میکند پایه های دیپ باید لیدهایی داشته باشند که خم نشده باشند و از بدنه اصلی قطعه جدا نشده باشند، دیپ هایی که لیدهای آنها دارای زاویه 90 درجه از بدنه تراشه هستند معمولا تقلبی هستند. علائم روی پایه ها می تواند نشانه ای باشد که قطعات قبلا استفاده شده و یا بازتولید شده اند باشد (قطعات بازتولید شده قطعات الکترونیکی هستند که قبلا استفاده شده اند و جاعلان آن ها را از نظر ظاهری تمیز می کنند تا به جای قطعات نو بفروشند) باید دقت داشته باشید که علائم روی لید ها به خاطر استفاده از ابزار معمولی برای شکل دادن آنها ایجاد شده است، یا از وارد کردن قطعات به داخل سوکت تست قطعات ویا اینکه قبلا از آنها استفاده شده است.
برخی از BGA ها، به خصوص تراشه های فیلیپ (flip chips : تراشه فلیپ یک روش اتصال قالب است که در آن اتصالات الکتریکی بین تراشه و بسته / بستر مستقیماً با معکوس کردن قالب به سمت پایین بر روی بستر/ بسته ایجاد می شود.) دارای بال ها یا توپ های (BALL) با تو رفتگی هستند و این به خاطر تستی است که درکارخانه انجام شده است اما بال های بد شکل در BGAها نشان از این است که بال ها جایگزین شده اند یکی دیگر از مواردی که جایگزین کردن بال ها را نشان می دهد وجود خراش هایی زیر بال هاست.
هر گونه آبکاری ناهموار، خوردگی یا آلودگی نیز نشان از نو نبودن قطعات هست همین طور لحیم کاری اضافی چه روی سربها چه روی بدنه به این معنی است که قطعه قبلا استفاده شده است باید به این نکته نیز توجه کرد که انتها یا نوک لیدها معمولاً باید مس وجود داشته باشد که نشان دهنده این است کجا لیدها قطع و شکل داده شده، عدم وجود مس نشان این است که قطعه رتین شده است، به تصاویر زیر دقت کنید :
مواردی وجود داشته که در اثر استفاده نادرست از قطعه به لیدها اسیب وارد شده است ولی خود قطعه جعلی نیست بنابراین، ناهنجاری های موجود در لیدها باید مستند شود و قبل از اینکه کالا تقلبی تلقی گردد حتما سایر فاکتور ها بررسی گردد. به هر حال با توجه به تعریف قطعات الکترونیکی تقلبی که در استاندارد AS5553 [1] آمده است، اگر لیدها به قصد فریبکاری دستکاری شده باشند (مانند دوباره چسباندن لیدها یا رتین کردن ان ها با این نیت که یک قطعه کارکرده جدید به نظر برسد) آن قطعه تقلبی تلقی می گردد.
5.ابعاد فیزیکی قطعات الکترونیک
یکی دیگر از ابزارهای مورد استفاده در تشخیص قطعات تقلبی بعد از خرید قطعات الکترونیک در نظر گرفتن ابعاد فیزیکی قطعه و مقایسه آن با مشخصات موجود در دیتاشیت است. برای اندازه گیری ابعاد می توان از میکرومتر استفاده کرد. معمولاً زمانی که یک قطعه مجددا روکش و علامت گذاری شده باشد ضخامت آنم قطعه با دیتاشیت مغایر است. (شکل 14)
6.تست استون برای بررسی علامت های روی قطعات الکترونیک
آزمایش blacktopping با استفاده از استون یکی از اولین آزمایشات برای تعیین اصالت یک قطعه است این روش یک تست ساده است که از استون برای پاک کردن سطح بالایی Plastic encapsulated microcircuits (PEM) و تشخیص وجود پوشش کاذب روی قطعه استفاده می کنند . وقتی که تست بر روی قطعه ای که پوشش کاذب دارد انجام شود آستون "blacktopping" را حذف می کند از blacktopping برای پوشش دادن سطحی که بر اثر سمباده زدن قبل از ایجاد پارت نامبر جدید از بین رفته است استفاده می شود "blacktopping. علائم سنباده و هر پارت نامبر باقی مانده ای که ممکن است هنوز روی قطعه قابل مشاهده باشد را می پوشاند به محض اینکه تست انجام شود از علائم زیر می توان متوجه شد که قطعه تقلبی است.
1)جوهر سیاه حذف می شود
2) بافت سطحی که پوشش کاذب دارد در جایی که استون زده شده تغییر می کند
3) علامت گذاری قبلی قابل مشاهده می شود
4) خراش، انحرافات یا سایر بی نظمی ها ظاهر شود
5) پارت نامبر جعل شده بر روی قطعه پاک می شود و اثرات پارت نامبر اصلی قابل مشاهده است
در زیر چند نمونه از قطعاتی که در آن تست استون تغییر سطح کاذب را نشان می دهد آورده شده است
باید درنظر گرفت که برخی از تولید کنندگان کوچکتر محصولات نیمه هادی که هنوز از جوهر به جای لیزر برای علامت گذاری قطعات استفاده می کنند ممکن است قطعاتی داشته باشند که با درجه حرارت و سرعت متفاوت علامت گذاری شده اند و نیاز به چاپ مجدد و یا اصلاح شماره پارت نامبرحک شده داشته باشند در این موارد قطعات بر اساس مشخصات مورد نیاز تست می شوند و شماره پارت نامبر جدید بر روی قطعه زده می شود این اتفاق نادر است اما گاهی پیش می اید. تجربه خرید قطعات الکترونیک در این سال ها به من می گوید علامت گذاری جدید بر روی قطعه در این موارد به خوبی انجام می شود و ارتباط و مکاتبه با سازنده جهت بررسی این موضوع در این موارد خاص برای تایید اصالت قطعه و تشخیص قطعات الکترونیک تقلبی از قطعات الکترونیک اورجینال ضروری است.